Cuốn sách "Nhật
ký Đặng Thuỳ Trâm" do công ty Văn hóa – Truyền thông Nhã Nam phát hành
lần đầu tiên vào năm 2007 trên toàn quốc. Do nhà xuất bản Hội nhà văn xuất bản
với khổ sách 14x20.5cm vào năm 2013. In lần thứ 40. Bên cạnh đó, tác phẩm còn
được dịch sang ngôn ngữ khác trên thế giới như: Anh, Australia, Hà Lan, Italia,
Rumani, Thái Lan, Đức, Hàn Quốc….
Như chúng ta đã biết, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy gian khổ
ấy, cuốn nhật kí đã vô tình rơi vào tay một người lính Mỹ để rồi sau gần một phần
ba thế kỉ lưu lạc, đúng vào dịp kỉ niệm 30 năm ngày giải phóng miền nam thống
nhất đất nước 30/4/2005 cuốn sách đã trở về với gia đình liệt sĩ. Vậy tại sao
khi người lính Mỹ này nhặt được cuốn nhật kí lại không đốt nó, mà lại phải mất
bao nhiêu công sức để tìm và trao trả cho người thân của nó? Tại sao cuốn nhật
kí có sức mạnh kì diệu tới như vậy? Trong cuốn nhật nhật kí đó có thực sự có lửa
hay không? Vì sao cuốn nhật kí lại được xuất bản tại 20 nước với 16 thứ tiếng?
Chủ nhân của cuốn nhật kí không ai khác, chính là liệt sĩ – Bác sĩ
Đặng Thùy Trâm. Chị sinh ngày 26 tháng 11 năm 1942 trong một gia đình trí thức ở
Hà Nội. Tốt nghiệp đại học Y khoa Hà Nội năm 1966, Thùy Trâm xung phong vào
công tác ở chiến trường B. Sau ba tháng hành quân từ miền Bắc vào đến Quảng
Ngãi, ở đó chị được phân công về phụ trách tại bệnh viện huyện Phổ Đức, một bệnh
viện dân y nhưng chủ yếu điều trị cho thương bệnh binh. Người Bác sĩ này
đã đứng ra cầm súng bảo vệ cho những thương binh và đã ngã xuống như một người
lính vừa rời tay súng. Trong vai trò một nữ Bác sĩ chị luôn yêu thương mọi người,
chia sẽ niềm vui với mọi người, đau với nỗi đau của người bệnh, chăm sóc thương
binh hết lòng. Đến ngày 22/6/1970 trên đường đi tìm vị trí để di chuyển bệnh
xá khỏi vòng vây địch, chị chạm trán với một đơn vị lính Mỹ phục kích và hy sinh anh dũng năm 27 tuổi.
Cuốn nhật ký được khép lại vào ngày 20 tháng 6
năm 1970. Bởi hai ngày sau đó chị đã anh dũng hy sinh trong một trận càn của địch.
Với gần 300 trang sách, “Nhật Ký Đặng Thùy Trâm” đã khiến người đọc cảm nhận
sâu sắc và thấm thía nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh. Chị khao
khát đến cháy lòng ngày hòa bình thống nhất Bắc Nam để được về với gia đình, về
với mảnh đất Hà Thành thân yêu “Mình không rời vị trí quan sát một phút
nào nhưng đầu óc mình lại là cảnh những ngày đoàn tụ sum họp. Mình sẽ trở về chắt
chiu, vun xới cho tổ ấm gia đình, từng giây phút hòa bình ấy bởi vì có sống ở
đây mới hiểu hết giá trị của cuộc sống. Ôi, cuộc sống phải đánh đổi bằng xương
máu của tuổi trẻ biết bao người”
Cuốn
nhật ký gồm hai phần chính:
Phần I : Quyển một (8/4/1968 – 4/12/1969). Do Frederic Whitehurst
(Cựu sĩ quan tình báo quân đội Mỹ) giữ lại không đốt khi hủy các tài liệu bị
quân Mỹ thu được trong một trận càn vào căn cứ của ta khoảng cuối tháng
12/1969. Trong trận càn này Thùy Trâm bị mất hai cuốn nhật ký, nhưng Fred chỉ
còn giữ lại được một cuốn. Cuốn đã bị thất lạc có lẽ là nhật ký viết từ ngày
rời Hà Nội lên đường vào Nam chiến đấu.
Phần II :Quyển hai (31/12/1969 – 20/06/1970). Do một đơn vị bộ binh
Mỹ thu được trên thi thể liệt sĩ, sau đó cũng được chuyển tới chính tay người
cựu sĩ quan tình báo trên.
Gần cuối cuốn Nhật ký còn
có các hình ảnh tư liệu của tác giả giúp chúng ta hình dung rõ hơn về vị Bác sĩ
– Liệt sĩ Đặng Thùy Trâm.
Trong “Nhật
ký Đặng Thùy Trâm” có cái nhân tố nhân
văn đầy bí mật, tái hiện lại một bác sĩ hết mực với công việc, một anh hùng
dũng cảm, dành trọn cả tuổi xuân vì độc lập nước nhà. Ngày nay, chúng ta – thế
hệ sau đã và được sống trong thế giới hòa bình, là những thanh niên thế hệ mới,
càng phải phấn đấu, học hỏi nhiều hơn, để góp phần xây dựng đất nước ngày một
giàu mạnh và phát triển mạnh mẽ hơn để xứng đáng với các thế hệ cha anh đã đi
trước.